Ата-аналарға арналған кеңес

«Отбасындағы тәрбие стильдері: сіз қайсысына жатасыз?»

әдіскер - Калманбаева С.Д.

Әрбір ата-ана бала тәрбиесінде ең жақсыны бергісі келеді. Бірақ біз бәріміз әртүрліміз — мінезіміз, көзқарасымыз, өмірлік тәжірибеміз де әртүрлі. Сондықтан балаға деген қарым-қатынас та түрліше болуы мүмкін. Бұл – тәрбие стилі деп аталады.
Ендеше, сіздің тәрбие беру тәсіліңіз қай стильге жатады? Бұл сұраққа жауап беру арқылы сіз өз балаңызбен қарым-қатынасты жақсарта аласыз.

 1. Авторитарлық стиль (қатал бақылау)

Сипаттамасы:

• Қатаң тәртіп пен ережелерді ұстанады;
• Балаға таңдау берілмейді;
• Жазалау – негізгі құрал.

Мысал:

«Мен не айтсам, соны істе! Себебі мен айттым!»

Артықшылықтары:

• Бала тәртіпке үйренеді, шекараны біледі.

Кемшіліктері:

• Балада қорқыныш, сенімсіздік пайда болуы мүмкін;
• Өз ойын еркін білдіру қиынға соғады.

 2. Демократиялық стиль (қолдау мен шектеудің тепе-теңдігі)

Сипаттамасы:

• Ата-ана баланың пікірін тыңдайды;
• Ережелер бар, бірақ олар түсіндіріледі;
• Балаға таңдау беріп, жауапкершілікке үйретеді.

Мысал:

«Бұл жағдайды бірге шешейік. Сен қалай ойлайсың?»

Артықшылықтары:

• Бала жауапкершілікті сезінеді;
• Өз-өзіне сенімді, ашық болады.

Кемшіліктері:

• Уақыт пен шыдамдылықты талап етеді.

 3. Рұқсат етуші (қамқор, бірақ шектен тыс еркіндік)

Сипаттамасы:

• Ата-ана баланың қалауын шектемейді;
• Тәртіп пен ереже аз;
• Жазалау қолданылмайды.

Мысал:

«Қаласаң, бүгін сабақты істемей-ақ қой.»

Артықшылықтары:

• Бала еркін, шығармашыл.

Кемшіліктері:

• Жауапкершіліктің төмендігі;
• Шекара мен тәртіптің болмауы.

4. Немқұрайлы стиль

Сипаттамасы:

• Ата-ана балаға көңіл бөлмейді;
• Эмоционалды байланыс әлсіз;
• Қатысу деңгейі төмен.

Артықшылықтары:

• Жоқ.

Кемшіліктері:

• Балада жалғыздық сезімі пайда болады;
• Эмоционалды және әлеуметтік дамуы тежеледі.

Өзіңізді тануға арналған сұрақтар:

1. Балаңыз қате жасағанда, қалай әрекет етесіз?
2. Баланың пікірін қаншалықты тыңдайсыз?
3. Үйіңізде ережелер бар ма? Олар балаға түсінікті ме?
4. Балаңызға таңдау жасауға мүмкіндік бересіз бе?
5. Тәртіп пен махаббат арасындағы тепе-теңдік бар ма?

Қорытынды:

Ең тиімді тәрбие стилі – демократиялық стиль. Ол баланы махаббатпен тәрбиелеп, сонымен қатар шекара қоя білуге негізделген.
Бала тәрбиесі – үнемі даму мен үйренуді талап ететін үдеріс. Сондықтан өз тәрбие тәсіліңізге көз жүгіртіп, қажет болса, оны жетілдіріп отыру – балаңыздың жарқын болашағына жасаған маңызды қадамыңыз болмақ.